De wereldwijd snelle opmars van obesitas heeft heel wat nadelige gevolgen voor de gezondheid. Deze overmatige vetopstapeling hangt namelijk nauw samen met diabetes type 2, maar ook met hart- en vaatziekten, bepaalde vormen van kanker en leverziekten. Zo ontstond in 2023 het begrip MASLD, vandaag de meest voorkomende chronische leverziekte ter wereld.
Wat is MASLD?
MASLD is het acroniem van ‘Metabolic Dysfunction-Associated Steatotic Liver Disease’ of ‘metabole-disfunctie geassocieerde steatotische leverziekte’. Dit verwijst naar een aandoening waarbij vetopstapeling in de lever, die geen gevolg is van alcoholgebruik, de leverfunctie aantast. De term MASLD ligt in de lijn van andere namen, zoals niet-alcoholische leververvetting of NAFLD (‘Non-Alcoholic Fatty Liver Disease) en metabole disfunctie-geassocieerde leververvetting of MAFLD (‘Metabolic Dysfunction-Associated Fatty Liver Disease’).
MASLD omvat dus verschillende leveraandoeningen, zoals:
- eenvoudige leververvetting (vetopstapeling zonder andere zichtbare symptomen)
- steatohepatitis (leverontsteking die kan leiden tot een fibrose)
- cirrose
- hepatocellulair carcinoom
Lees ook: Hoe leidt suiker tot vet?
Wat is de oorzaak van MASLD?
Obesitas is de meest voorkomende oorzaak van MASLD: naar schatting hebben ongeveer 3 op de 4 mensen met obesitas MASLD. Dit is grotendeels te verklaren door de impact van het vetweefsel (dat dus abnormaal groot is bij obesitas) op de werking van het lichaam (met name de regulering van de bloedsuikerspiegel). De ontwikkeling van MASLD is echter complex en het resultaat van onderling gerelateerde factoren. Of eenvoudig gezegd: MASLD wordt doorgaans gezien als de weerspiegeling van factoren die verband houden met een moderne levensstijl, waaronder een onevenwichtige voeding, geen lichaamsbeweging, chronische stress …
Caloriearme zoetstoffen en MASLD
De overmatige consumptie van suiker is een duidelijk geïdentificeerde factor in de ontwikkeling van MASLD. De suikerinname verminderen, met de hulp van caloriearme zoetstoffen, wordt dan ook gezien als een zinvolle strategie voor zowel de preventie als de behandeling van MASLD. Maar zoetstoffen maken regelmatig het voorwerp uit van onderzoeken die tot contra-intuïtieve resultaten leiden. Dat is bijvoorbeeld het geval van een Chinese studie die in 2025 gepubliceerd werd. Deze studie suggereert niet enkel dat suikerhoudende dranken, maar ook dranken met caloriearme zoetstoffen gerelateerd zijn aan MASLD. De consumptie van meer dan 330 ml dranken die licht of niet gezoet zijn met zoetstoffen of suikerhoudende dranken wordt in verband gebracht met respectievelijk 60% en 50% meer risico op de ontwikkeling van MASLD.
Lees ook: Een zoete smaak, zin in zoet: wat is het verschil?
MASLD, suiker en zoetstoffen
Deze resultaten zijn helemaal niet verrassend voor suikerhoudende dranken: we weten dat de lever suikers, zeker soorten zoals fructose, kan omzetten in vet. Maar voor caloriearme zoetstoffen zijn deze resultaten nog verrassender, want er is geen enkel mechanisme dat men hierbij naar voren kan schuiven. De auteurs suggereren dat dit te maken kan hebben met de veranderingen in de darmmicrobiota, wat op basis van eerder onderzoek erg hypothetisch lijkt … Dit weerhield een krant echter niet om met de volgende titel uit te pakken: “Overstappen van gewone frisdrank naar light blijkt dus geen garantie voor een lagere kans op leverproblemen, in tegenstelling tot eerdere veronderstellingen.”
“De belangrijkste risicofactoren voor deze vorm van leververvetting (MASLD) zijn overgewicht, diabetes en een hoge cholesterol”, aldus prof. Anja Geerts (UGent).
Ze legt uit dat geen enkele drank verantwoordelijk is voor alles wat er verkeerd loopt en dat uiteindelijk de som der delen van belang is voor de lever: voeding, gewicht, suikerinname, lichaamsbeweging en metabole gezondheid. En goed nieuws: mensen met vetopstapeling in de lever kunnen dat vet volgens prof. Geerts kwijtraken als ze 5 à 10% van hun gewicht verliezen.
Lees ook: Welk effect hebben caloriearme zoetstoffen op het gewicht?
Het belang van de interpretatie van studies
Maar wat moeten we van deze studie denken? Diëtiste Sanne Mouha (UZAntwerpen) legt uit dat we deze resultaten met de nodige voorzichtigheid moeten interpreteren. Ze wijst op enkele inherente biases in observationele studies: “Het kan bijvoorbeeld dat mensen met overgewicht vaker frisdrank drinken, wat de conclusies enigszins vertekent. En ook light- of zerodrankjes gaan vaak samen met een minder gezond eet- en leefpatroon.”
De consumptie van light- en zerodranken is inderdaad doorgaans hoger bij mensen met overgewicht/obesitas en mensen met diabetes type 2, omdat zij hun suikerinname en de daarbij horende calorieën willen beperken.
Beperkingen van de Chinese studie
Deze veelvoorkomende bias in observationele studies die het gebruik van caloriearme zoetstoffen in verband brengen met gezondheidsproblemen, werd eveneens benadrukt door de International Sweeteners Association (ISA). Deze vereniging herinnert er namelijk aan dat dergelijke studies geen oorzakelijk verband kunnen aantonen. Systematische reviews van gerandomiseerde gecontroleerde studies leveren daarentegen wel solide bewijs. Deze studies tonen aan dat de vervanging van suikerhoudende dranken door alternatieven met caloriearme of calorievrije zoetstoffen het vet in de lever, het lichaamsgewicht en de vetmassa kan verminderen (McGlynn et al., 2022).
Video: Zoetstoffen, gewicht & wetenschap : hoe staat het ermee?