DOE DE TEST!

Aspartaam (E951)

Aspartaam is waarschijnlijk de meest onderzochte zoetstof. Het is ongeveer 200 keer zoeter dan suiker (sacharose) en bevat 4 kcal/gram. In het organisme wordt het verteerd tot componenten die we kunnen terugvinden in een standaard voedingspatroon.

Wat is aspartaam?

Aspartaam is een laagcalorische zoetstof, gemaakt van twee aminozuren van natuurlijke oorsprong: fenylalanine en asparaginezuur. Deze vinden we ook terug in onze lichaamseiwitten en in bepaalde voedingsmiddelen.

Bevat aspartaam calorieën?

Ja, net zoals eiwitten bevat deze zoetstof een energiewaarde van 4 kcal/gram. Aangezien het 200 keer zoeter smaakt dan suiker, is er slechts zeer weinig van nodig om een voedingsmiddel te zoeten. Daarom is de hoeveelheid calorieën (uitgedrukt in kilocalorieën [kcal]) van aspartaam in gezoete producten te verwaarlozen.

Bijvoorbeeld: een mespuntje aspartaam die 0,1 kcal aan energie levert, heeft dezelfde zoetkracht als een theelepel suiker van 16 kcal.

Hoeveel calorieën kunnen we sparen dankzij aspartaam?

In welke landen wordt aspartaam gebruikt?

Aspartaam is in 1965 ontdekt in de V.S. Inmiddels wordt de zoetstof bijna over de hele wereld gebruikt, onder andere in de Europese Unie, de Verenigde Staten, in Canada, in Zuid-Amerika en in Japan.

Wat gebeurt er met aspartaam in het lichaam?

In het lichaam wordt aspartaam afgebroken tot fenylalanine, asparaginezuur en methanol.

  • Fenylalanine en asparaginezuur zijn aminozuren die allebei in deze natuurlijke vorm voorkomen in de groep van twintig aminozuren waaruit alle menselijke en dierlijke eiwitten zijn opgebouwd.
  • Methanol is, in grote hoeveelheden, schadelijk voor het lichaam. De bijdrage die afkomstig is uit de afbraak van aspartaam is echter zo klein dat het te verwaarlozen is. Zeker wanneer je het vergelijkt met de hoeveelheid methanol die uit voedingsmiddelen zoals groenten en fruit komt. Ter vergelijking: Een glas tomatensap of appelsap levert ongeveer 12 keer zoveel methanol als een vergelijkbare hoeveelheid frisdrank die is gezoet met aspartaam. Volgens de European Food Safety Authority of Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA), is de grootste hoeveelheid methanol bij de mens (ongeveer 90%) veruit deze die wordt aangemaakt door het lichaam na het eten van fruit dat pectine bevat (zoals appel en citrusvruchten).

Wat gebeurt er met aspartaam in ons lichaam? Ontdek onze animatie!

Is aspartaam gevaarlijk?

Een veelvoorkomende vraag: is aspartaam gevaarlijk? Het antwoord in duidelijk: neen! De veiligheid van de zoetstof wordt al lange tijd uitgebreid onderzocht en geëvalueerd door diverse onafhankelijke wetenschappelijke instanties, o.a. door het Scientific Committee on Food (SCF), EFSA en de Joint Expert Committee on Food Additives van de WHO (JECFA). Na analyse van het bestaande onderzoek komt naar voren dat de consumptie van aspartaam onder de ADI geen gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.

Is aspartaam kankerverwekkend? NEE!

Rond 2010 hebben bepaalde studies, uitgevoerd op knaagdieren (studies van Ramazzini), veel onrust veroorzaakt omdat ze suggereerden dat er een link bestond tussen aspartaam en kanker en vroeggeboortes. Terwijl de resultaten van dit onderzoek inging tegen talrijke andere studies binnen dit domein, werd er veel over gesproken in de media. Het veroorzaakte zo veel onrust, dat de Europese Commissie EFSA vroeg om een complete her-evaluatie van het “aspartaam-dossier”.

Na deze nieuwe en volledige evaluatie (die in totaal drie jaar tijd nam) concludeerde EFSA opnieuw dat het gebruik van aspartaam veilig is. Het onderzoek van Ramazzini bleek methodologische fouten te bevatten waardoor het de eerder door EFSA uitgebrachte adviezen niet beïnvloeden. In het finale wetenschappelijke advies van EFSA van eind 2013, bevestigt de autoriteit nogmaals dat aspartaam veilig is voor menselijke consumptie.

Evolutie 2023: aspartaam nogmaals veilig verklaard

Op 14 juli 2023 werd aspartaam nogmaals veilig verklaard door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), via de JECFA (Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives). De inname van aspartaam is dus nog steeds helemaal veilig, zolang de Aanvaardbare Dagelijkse Inname (ADI) gerespecteerd wordt. Het consumptieniveau is ook geruststellend, aangezien grootverbruikers van aspartaam nog steeds 10 keer onder de vastgelegde ADI blijven.

Het Internationale agentschap voor het onderzoek naar kanker (International Agency for Research on Cancer – IARC) rangschikt de substanties volgens hun kankerverwekkende karakter. Volgens dit agentschap hoort aspartaam in de 2B-groep, met andere woorden “mogelijk kankerverwekkend voor de mens”, op hetzelfde niveau als kimchi of nog, aloë vera. Wil dit zeggen dat het drinken van een light-drank met aspartaam een triggerende factor is voor kanker? Zeker niet! Een substantie kan als « mogelijk kankerverwekkend voor de mens » worden bestempeld wanneer het bijvoorbeeld in erg grote hoeveelheden wordt gebruikt, terwijl het bij een lagere dosis geen risico vormt. Dat is het verschil tussen het gevaar (bijvoorbeeld het kankerverwekkende karakter van een substantie) en het risico (de blootstelling aan dit gevaar, dewelke afhankelijk is van andere factoren, zoals de ingenomen hoeveelheid). Nachtwerk, rood vlees en acrylamide (koffie, frieten, koeken…) worden door het IARC gerangschikt in categorie 2A “waarschijnlijk kankerverwekkend”, in vergelijking met 2B (mogelijk kankerverwekkend) voor aspartaam.

Bij de globale evaluatie die de veiligheid van aspartaam nogmaals bevestigt, heeft de JECFA onder andere de conclusies van het IARC geëvalueerd. De instantie vond geen enkel gevaar voor de menselijke gezondheid. Het is belangrijk om te weten dat het IARC niet instaat voor de evaluatie van de voedselveiligheid. De rangschikking houdt dan ook geen rekening met de ingenomen hoeveelheid, in tegenstelling tot agentschappen die instaan voor de voedselveiligheid, zoals JECFA (WHO), de FDA in de VS of nog, EFSA in Europa.

Lopen consumenten die grote hoeveelheden aspartaam eten gevaar?

Kan je allergisch zijn voor aspartaam?

Afdoende gegevens wijzen niet op een eventueel verband tussen aspartaam en allergische reacties. De term “allergie” duidt op een ongewenste reactie van het lichaam waarbij het immuunsysteem betrokken is.

Aspartaam wordt beschouwd als veilig voor alle personen, ook voor wie vatbaar is voor allergieën. Er zijn enkele geïsoleerde gevallen van netelroos of eczeem gedocumenteerd bij proefpersonen met een genetische aanleg voor allergieën, maar die symptomen konden nooit met zekerheid worden toegeschreven aan aspartaam.
De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid, die de gegevens over aspartaam en allergie heeft geëvalueerd, verklaart dat overtuigende gegevens er niet op wijzen dat er een verband zou zijn tussen aspartaam en allergische reacties. De EFSA sluit evenwel de mogelijkheid niet uit dat sommige personen in zeldzame gevallen vatbaar zouden kunnen zijn voor allergische reacties na de inname van aspartaam.

Er bestaat een enkele tegenindicatie voor het innemen van producten met aspartaam: fenylketonurie of PCU. Het is een zeer zeldzame aandoening. Het is genetisch en erfelijk en wordt gekenmerkt door de afwezigheid van een enzym waardoor het aminozuur fenylalanine niet verder wordt omgezet tot tyrosine. Dit leidt tot ophoping van fenylalanine in het lichaam. Dit kan uiteindelijk leiden tot hersenschade. Mensen die leiden aan PKU moeten een streng eiwitarm dieet volgen, waarin fenylalanine zo veel mogelijk wordt vermeden. Daarom moet op producten die aspartaam bevatten worden vermeld dat zij een bron van fenylalanine zijn.

Is aspartaam dan schadelijk voor de hersenen?

Neen. Aspartaam is veilig en vormt geen enkel gevaar voor de hersenen. Dat is nogmaals bevestigd in de volledige herbeoordeling van aspartaam die de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft laten uitvoeren. De experts van de EFSA concludeerden dat aspartaam niet schadelijk is voor de hersenen of het zenuwstelsel, en dat het geen invloed heeft op het gedrag of het cognitief functioneren bij kinderen en volwassenen.

Slechts in één specifieke situatie is voorzichtigheid met aspartaam geboden, namelijk in geval van fenylketonurie (FKU): een zeldzame erfelijke ziekte.

Heeft aspartaam een effect op de suikerwaarde?

Het groot aantal onderzoeken uitgevoerd met aspartaam bij de mens, toont aan dat deze zoetstof geen effect heeft op de bloedsuikerwaarden of de glycemie. Het is daarom geschikt voor personen met diabetes, alsook mensen die hun suikerinname willen controleren. Daarnaast heeft aspartaam geen nadelig effect op het gebit, in tegenstelling tot suiker, en draagt dus niet bij tot de ontwikkeling van tandcariës.

Ja, je mag aspartaam innemen tijdens de zwangerschap. De hoeveelheid aspartaam die je in alle veiligheid mag innemen, blijft trouwens onveranderd: 40 mg per kg lichaamsgewicht. De zwangerschap is natuurlijk een speciale periode waarin bepaalde voorzorgen nodig zijn, maar de inname van aspartaam blijft veilig.

Mag je aspartaam innemen tijdens de zwangerschap?

Dat is nogmaals bevestigd in de volledige EFSA heeft laten uitvoeren, waarvan de resultaten eind 2013 zijn gepubliceerd. De conclusie van de groep experts is dat er geen enkel veiligheidsrisico bestaat voor zwangere vrouwen bij het huidige blootstellingsniveau (behalve voor vrouwen die lijden aan fenylketonurie (FKU) en dus een speciaal dieet moeten volgen).

Bovendien stelt de EFSA vast dat er geen enkel bewijs is voor een oorzakelijk verband tussen de consumptie van frisdranken gezoet met kunstmatige zoetstoffen en vroeggeboorte.

Hoe weet ik of ik niet teveel aspartaam inneem?

Net zoals andere additieven, heeft EFSA een Aanvaardbare Dagelijkse Inname (ADI) vastgelegd. Zo kunnen we, in functie van het lichaamsgewicht, de hoeveelheid aspartaam evalueren die in alle veiligheid gegeten mag worden. Voor aspartaam is de ADI 40 mg/kg lichaamsgewicht per dag (vastgelegd door EFSA in 2006 en bevestigd in 2009, 2010 en 2013).

Met de zoetstoffentest op deze website kan je nagaan of je eigen consumptie van producten met aspartaam en/of andere laagcalorische zoetstoffen veilig is.

Doe nu de test!

In welke producten wordt aspartaam gebruikt?

Aspartaam komt in veel voedingsmiddelen terug, onder andere in frisdranken, confituur, desserts, tafelzoetstoffen, kristalpoeder, patisserie en kauwgom. Aspartaam komt ook geregeld voor in voedingssupplementen en geneesmiddelen.

Toepassingsmogelijkheden

Aspartaam versterkt de smaak van fruit en fruitaroma’s. Het kan worden gebruikt in de meeste producten waar suiker voor wordt gebruikt. In zure condities is aspartaam heel stabiel, maar in basische condities en bij hoge temperaturen is het niet stabiel. De zoetstof wordt dan omgezet in dicetopiperazine waarvan de ADI op 7,5 mg/kg lichaamsgewicht per dag werd vastgelegd. Die omzetting heeft verlies van de zoete smaak tot gevolg, waarvoor aspartaam net wordt gebruikt. Daarom is het minder aangeraden voor bereidingen die hoge temperaturen vereisen (bijvoorbeeld karamelliseren of ovenbereidingen aan temperaturen hoger dan 180°C).

De essentie over  aspartaam

Aspartaam-in-een-notendop


Download de infografiek!

Bron

Scientific Opinion on the re-evaluation of aspartame (E 951) as a food additive1 EFSA.pdf

Is aspartaam gevaarlijk?

Er bestaan veel alarmerende boodschappen die aspartaam in een slecht daglicht zetten. Maar is aspartaam gevaarlijk? In werkelijkheid is het een van de meest onderzochte ingrediënten uit ons voedsel. De veiligheid ervan wordt bevestigd door bevoegde Europese autoriteiten, zoals de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA).

Lees meer

Hoe veilig zijn laagcalorische zoetstoffen werkelijk?

Laagcalorische zoetstoffen, zoals stevia, sucralose en aspartaam komen in tal van producten voor en je kan er ook zelf mee aan de slag in de keuken. Nochtans bestaat er veel verontrustende berichtgeving over. Wist je dat elke zoetstof gecontroleerd en bestudeerd wordt alvorens op de markt te komen? Een overzicht van het proces.

Lees meer

Vragen over diabetes? Is een gezond gewicht een uitdaging? Of gewoon op zoek naar inspiratie om minder suiker te consumeren?