Door suiker te vervangen door caloriearme zoetstoffen kan de calorie-inname worden verminderd en kan een licht maar significant gewichtsverlies worden bereikt. Toch passen veel mensen deze verandering dagelijks toe zonder een merkbaar verschil op de weegschaal te zien. Waarom?
“Vanwege wat we het ‘plateau-effect’ noemen,” legt Dr. France Bellisle uit, experte in eetgedrag die al vele jaren onderzoek doet naar zoetstoffen.
Dit fenomeen doet zich voor bij elke energiebeperking, ook bij het gebruik van geneesmiddelen tegen obesitas. Het proces is altijd hetzelfde: in het begin valt men af, daarna vertraagt het gewichtsverlies totdat het stopt. Wanneer het gewicht niet meer daalt, is er sprake van het plateau-effect. En in de meeste gevallen volgt er daarna een gewichtstoename. Het doel bij het afvallen is vooral om het gewichtsverlies te behouden.
Zie interview France Bellisle
Het effect van zoetstoffen lijkt misschien onzichtbaar
“Dit plateau-effect is een belangrijke factor die verklaart waarom het zo moeilijk is om de langetermijneffecten van caloriearme zoetstoffen op het gewicht te bestuderen en aan te tonen,” legt France Bellisle uit. “Onderzoek op dit gebied toont aan dat zoetstoffen, wanneer ze de energie uit suikers vervangen, een gewichtsverlies van 1, 2, 3 kilo of zelfs meer mogelijk maken. Maar na een paar weken gebeurt er niets meer, omdat het plateau is bereikt. En dan zou je kunnen denken dat zoetstoffen geen nut meer hebben, maar toch… In werkelijkheid hebben ze wel degelijk een effect, maar dat is onzichtbaar: ze helpen om het gewichtsverlies te behouden. Dit effect zou namelijk alleen zichtbaar worden als de persoon zou stoppen met zoetstoffen en weer suiker zou gaan eten. Dat zou onvermijdelijk leiden tot gewichtstoename.”
De uitleg van France Bellisle
Wekken zoetstoffen de eetlust op?
Dit is een gerucht dat al lang de ronde doet en dat veel verwarring zaait over caloriearme zoetstoffen. Deze stoffen zouden een eetlustopwekkend effect hebben, waardoor je meer zou gaan eten dan wanneer je suiker zou gebruiken, dat ze juist zouden moeten vervangen. Het gevolg zou dan niet het beoogde gewichtsverlies zijn, maar juist gewichtstoename! Dit is een van de vele misvattingen die de ronde doen over caloriearme zoetstoffen. France Bellisle geeft uitleg over het ontstaan van wat inmiddels een grote mythe is geworden: “Dat werd veertig jaar geleden verondersteld, met als mechanisme de stimulering van de insulinesecretie.” Sindsdien is dit idee wereldwijd uitgebreid bestudeerd en de resultaten zijn heel duidelijk: er is geen toename van de voedselinname als gevolg van het gebruik van zoetstoffen.
De uitleg van France Bellisle
Stimuleren zoetstoffen de insulinesecretie?
Dit is ook een oude discussie die regelmatig weer opduikt. Caloriearme zoetstoffen zouden niet alleen een smaak hebben die lijkt op die van suiker, maar ook metabolische effecten hebben, zoals het op gang brengen van de insulinesecretie. Dat zou in strijd zijn met het beoogde doel, vooral voor mensen met diabetes, een aandoening die wordt gekenmerkt door een verstoorde insulinesecretie. Maar ook hier biedt uitgebreid onderzoek meer duidelijkheid. “Over het algemeen is er in de meeste gevallen geen sprake van insulinesecretie na het eten als gevolg van zoetstoffen,” legt France Bellisle uit. “Natuurlijk leidt het eten, met of zonder zoetstoffen, tot insulinesecretie, wat volkomen normaal is, maar de zoetstoffen in de maaltijd spelen daarbij geen specifieke rol.”
Zoetstoffen en insuline: het woord aan France Bellisle