Zoetstoffen en gewicht: de juiste vragen stellen
Caloriearme zoetstoffen zijn geen unieke oplossing om af te vallen. Als het op voeding aankomt, bestaat er geen wondermiddel. Caloriearme zoetstoffen zijn geen medicijnen tegen zwaarlijvigheid, ze zorgen gewoon voor een zoete smaak zonder of met verwaarloosbare calorieën. De vraag is of het vervangen van suiker door caloriearme zoetstoffen de moeite waard is, vooral als het gaat om gewichtsbeheersing… Om dit punt en het bijbehorende wetenschappelijke debat op te helderen, heeft dr. France Bellisle, die dit onderwerp al lange tijd bestudeert, de huidige wetenschappelijke literatuur geanalyseerd met als doel een antwoord te geven op de vraag: hoe werken caloriearme zoetstoffen bij gewichtsbeheersing? De studie is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Obesity Reviews.
Lees ook: Lightdranken: word je daar dik van?
Suikervrije dranken dragen bij tot energiereductie
Volgens Dr. Bellisle kan het potentiële effect van caloriearme zoetstoffen op het gewicht worden verklaard door het principe van de energiebalans: ze verminderen de calorie-inname, wat gewichtsverlies kan bevorderen als het energieverbruik gelijk blijft. Maar de context waarin caloriearme zoetstoffen worden gebruikt is ook belangrijk: in tegenstelling tot vaste voedingsmiddelen verlagen caloriearme zoetstoffen in dranken de energiedichtheid (het aantal calorieën per gram drank) aanzienlijk. Tientallen jaren van wetenschappelijk onderzoek hebben aangetoond dat caloriearme zoetstoffen het gewicht beïnvloeden via een eenvoudig nutritioneel mechanisme, in verhouding tot de energie uit de suikers die ze vervangen. Dat alles brengt de auteur tot de conclusie dat caloriearme zoetstoffen een robuust maar bescheiden effect hebben op gewichtsvermindering, in de orde van grootte van 1 tot 2 kg ten opzichte van het oorspronkelijke gewicht. Dat is minder dan afslankprogramma’s, die gemiddeld 5 kg bereiken, of chirurgie (meer dan 10% van het oorspronkelijke gewicht), maar het ligt in de lijn der verwachtingen.
Lees ook: Hoe leidt suiker tot vet?
Is het effect van caloriearme zoetstoffen significant?
Door de manier waarop ze werken – het verminderen van energie uit suikers – kunnen caloriearme zoetstoffen geen uitgesproken afslankend effect hebben. Toch is het bescheiden maar significante effect van caloriearme zoetstoffen op het gewicht het overwegen waard. In een ‘obesogene’ wereld, waar geen enkele strategie effectief is gebleken in het stoppen van de progressie van overgewicht en obesitas, is een gewichtsverlies van 1 tot 2 kg dat alleen wordt toegeschreven aan het vervangen van suiker door caloriearme zoetstoffen aanzienlijk. Vooral omdat dit een zeer eenvoudige dieetmaatregel is, die uiteraard deel kan uitmaken van een actievere gewichtsbeheersing die veranderingen in voeding en lichaamsbeweging omvat. Bovendien maken caloriearme zoetstoffen het mogelijk om de naleving van energiebeperkende programma’s te verbeteren, omdat ze het voor mensen die veel suiker consumeren gemakkelijker maken om te minderen.
Na een vaak verdraaid WHO-rapport
Deze studie is een nuttige update nadat de WHO in een controversieel rapport uit 2023 verklaarde dat er “geen overtuigend bewijs was ten gunste van zoetstoffen als hefboom om obesitas op lange termijn te bestrijden of om niet-overdraagbare ziekten te voorkomen”. Deze verklaring zou “voorwaardelijk” zijn, d.w.z. gebaseerd op nog beperkt bewijs, en is soms overdreven geïnterpreteerd, waardoor mensen dachten dat de WHO het gebruik van caloriearme zoetstoffen afraadde…
Verder had de verklaring in dit WHO-rapport geen betrekking op de (vele) mensen met diabetes type 2, voor wie het beperken van suikers en het onder controle houden van de bloedsuikerspiegel van vitaal belang zijn.
Lees ook: De WHO publiceert een rapport over zoetstoffen