Het internet is een onuitputtelijke bron van foutieve informatie. Het meest recente voorbeeld is een studie die in april werd gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift STROKE. De conclusies van de studie associeerden zoetstoffen met een groter risico op een cerebrovasculair accident (CVA) en dementie. Die vaststelling ging als een lopend vuurtje de wereld rond, maar werd daarbij flink vervormd …
Hoe en wat: de heldere uitleg van een Belgische statisticus
Statisticus Nathan Uyttendaele is de vrijwilliger achter het Franstalige* YouTube-kanaal ‘La statistique expliquée à mon chat‘, waarop hij cijfers en statistieken analyseert in mensentaal. Zijn korte filmpjes tonen aan dat humor en ernst wel degelijk samengaan, en het project sleepte in 2017 zelfs de prestigieuze Wernaers-prijs in de wacht. In een van zijn meest recente filmpjes, Tu bois du light, t’es foutu (overgenomen door RTLinfo), probeert hij zijn kat Albert uit te leggen waarom het belangrijk is om afstand te nemen bij het lezen van wetenschappelijke conclusies. Vooral wanneer ze eerder correlaties dan oorzakelijke verbanden aanhalen.
Correlatie: een vermoeden, maar geen bewijs
Voor de wiskundespecialist volstaan de conclusies van de studie over dementie niet om te besluiten dat er sprake is van direct gevaar. Er bestaat duidelijk een correlatie tussen de consumptie van lightdranken en een cerebrovasculair accident (CVA), maar dat verband kan werken in beide richtingen. Bovendien kan een derde (verwarrende) factor de correlatie als het ware creëren. Dat is wat Nathan uitlegt in zijn filmpje ‘Chocolat, corrélation et moustache de chat‘. Heel wat studies stoppen bij het vaststellen van een correlatie, wat betekent dat de piste verder moet worden onderzocht en dat meer onderzoek het verband moet aantonen. Waarom? Omdat dit soort onderzoek drie parameters vereist: tijd, (heel veel) geld en menselijke proefkonijnen. En slechts weinig onderzoekers gaan zo ver.
Nathan Uyttendaele onderstreept tot slot nog hoe belangrijk het is om een nietszeggende correlatie te onderscheiden van een echt oorzakelijk verband. Met een duidelijk onderscheid zouden journalisten minder foutieve informatie verspreiden, en dus ook minder commotie veroorzaken …