De “gevaren” van aspartaam
Op het internet vind je gigantische hoeveelheden informatie over de gezondheid. Dat is logisch aangezien de gezondheid deel uitmaakt van de meest gezochte informatie op het web. In dit domein zijn pseudowetenschappelijke informaties en fake news echter massaal aanwezig, zowel op het web als op sociale media. Ook over laagcalorische zoetstoffen, waaronder aspartaam, vind je alle mogelijke beweringen. Van hoofdpijn tot neusbloedingen, van diabetes tot hersentumoren… er zijn ontelbaar veel beweringen rond aspartaam die niet gestaafd werden in wetenschappelijk onderzoek. Is aspartaam gevaarlijk? Nee, de veiligheid van aspartaam wordt unaniem erkend door bevoegdheden, zolang de ingenomen hoeveelheid onder de ADI blijft, dat spreekt voor zich (meer informatie over de ADI of Aanvaardbare Dagelijkse inname hieronder).
Eet ik producten met aspartaam? Is mijn inname aspartaam veilig? Ga het na met de zoetstoffencheck
Kan aspartaam kanker triggeren?
Dat is wat sommige kopstukken uit de pers beweren, en vooral eind juni 2023. Het is echter een pseudowetenschappelijke extrapolatie omdat het Internationale agentschap voor het onderzoek naar kanker (International Agency for Research on Cancer – IARC) aspartaam rangschikt in de groep substanties “mogelijk kankerverwekkend voor de mens”, op hetzelfde niveau als aloë vera, of nog, gepekelde groenten.
Een substantie kan een gevaar vormen (kankerverwekkend), maar wat belangrijk is, is het reële risico dat het voorstelt, en dat is afhankelijk van de blootstelling aan dit gevaar. Zo is het gevaar voor voetgangers om aangereden te worden door een auto dodelijk, maar het gelopen risico is afhankelijk van meerdere factoren (zoals de verkeersdrukte, het al dan niet gebruiken van het zebrapad bij het oversteken…).
Voor aspartaam is dat net zo! Een substantie kan beschouwd worden als vermoedelijk kankerverwekkend in hoge hoeveelheden, maar geen risico met zich meebrengen in duidelijk uitgewerkte gebruiksvoorwaarden, zo geldt voor aspartaam. Kort na de lek rond de nieuwe rangschikking van het IARC, werd de veiligheid van aspartaam trouwens nogmaals bevestigd door de JECFA (Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives).
Voor wie is aspartaam gevaarlijk?
Enkel voor mensen met een zeldzame metabole ziekte, namelijk fenylketonurie, is aspartaam gevaarlijk. Personen met deze ziekte kunnen het aminozuur fenylalanine niet goed regelen. Het aminozuur wordt daardoor opgestapeld in het bloed tot toxische hoeveelheden voor de hersenen en het zenuwstelsel. Fenylalanine komt voor in eiwitten uit onze voeding (vlees, vis, eieren, melkproducten, peulvruchten…) alsook in aspartaam. De inname van fenylalanine moet in deze zeldzame situatie beperkt worden waardoor aspartaam in dit specifieke geval vermeden moet worden.
Aspartaam: wat zijn de gevaren van methanol?
In het organisme, het lichaam, wordt aspartaam omgezet tot 3 componenten: asparaginezuur, fenylalanine en methanol. Deze drie bestanddelen zijn van nature aanwezig in een standaard voedingspatroon zonder producten met aspartaam. Methanol wordt beschuldigd blindheid te veroorzaken, dat komt omdat het vanaf een bepaalde hoeveelheid toxisch is voor, onder andere, de optische zenuw (of oogzenuw). Maar het gezegde “de dosis maakt het vergif” wordt bevestigd door de wetenschap. Zelfs water kan in overmaat gevaarlijk worden. Methanol wordt door het lichaam aangemaakt in zeer kleine hoeveelheden bij de inname van voedingsmiddelen zoals groenten en fruit, die allesbehalve slecht zijn voor de gezondheid! Ter vergelijking, 1 glas lightfrisdrank gezoet met aspartaam in plaats van suiker, zal 6 keer minder methanol aanleveren dan een glas tomatensap.
Meer hierover: wat wordt aspartaam in ons lichaam?
Hoe werd de veiligheid van aspartaam nagegaan?
De veiligheid van deze zoetstof werd in de afgelopen 40 jaar aangetoond in honderden onderzoeken. Internationale instanties, zoals de Joint Expert Committee on Food Additives van de FAO/WHO (JECFA), hebben het bestaande onderzoek rond aspartaam geëvalueerd en veilig verklaard. In Europa is het de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) die de voedingsadditieven bestudeert en evalueert, waartoe de laagcalorische zoetstoffen behoren. Het principe is eenvoudig: in de Europese Unie worden op de markt enkel additieven toegelaten die veilig werden verklaard, na evaluatie van het bestaande onderzoek door onafhankelijke instanties en autoriteiten. Deze additieven zijn herkenbaar dankzij hun Europese code met de letter “E” gevolgd door 3 of 4 cijfers. Aspartaam draagt het nummer E951.
Welke hoeveelheid aspartaam is veilig?
Voor additieven wordt de Aanvaardbare Dagelijkse inname (ADI) vastgelegd. Dit is de hoeveelheid van het additief in kwestie dat je in alle veiligheid dagelijks gedurende je hele leven mag innemen. Voor aspartaam wordt deze ADI sinds lange tijd vastgelegd op 40 mg per kilogram lichaamsgewicht en per dag. Hoewel deze zoetstof al decennialang geëvalueerd werd door autoriteiten, vond in 2013 een volledige herevaluatie plaats. Hierbij ging de EFSA na of er een aanpassing nodig was van de ADI, met gegevens uit recenter onderzoek. Er werd niets aangepast, in het finale advies van de EFSA wordt er nogmaals bevestigd dat aspartaam veilig is voor menselijke consumptie, en blijft de ADI onveranderd.
Wat zijn de voorwaarden voor een zoetstof om op de markt te komen?
Leidt aspartaam tot gewichtstoename, overgewicht of obesitas?
Sommige informatiebronnen associëren aspartaam met overgewicht of obesitas. Indien er naar de consumptie lightfrisdranken wordt gekeken en de inname van laagcalorische zoetstoffen (waaronder aspartaam), zien we dat deze hoger is bij personen met obesitas in vergelijking met personen die een gezond gewicht hebben. Dit wordt verkeerdelijk als bewijs gebruikt om aan te geven dat lightfrisdranken en/of zoetstoffen zoals aspartaam gewichtstoename in de hand werken.
In werkelijkheid is het causale verband net omgekeerd: er zijn meer personen met obesitas dan mensen met een gezond gewicht die hun calorie-inname willen beperken, waaronder de inname van suiker. Daarom gaan zij vaker dranken met suiker vervangen door hun lightvarianten zonder suiker en andere producten eten waarin suiker werd vervangen door laagcalorische zoetstoffen.
Is aspartaam nuttig in geval van overgewicht en obesitas?
Dankzij laagcalorische zoetstoffen zoals aspartaam kan de calorie-inname beperkt worden, wanneer de zoetstof suiker vervangt in producten. Hierdoor spelen ze een rol in de strijd tegen overgewicht en obesitas. Vandaag kamt meer dan 1 volwassen persoon op 2 met overgewicht. Overgewicht en obesitas vormen dus een aanzienlijk gezondheidsprobleem. Daarbij neemt ook de prevalentie van diabetes type 2 (suikerziekte) zeer snel toe. Overgewicht en obesitas hebben een sleutelrol in de ontwikkeling van deze ziekte, aangezien ze het risico op diabetes verhogen.
Het gebruik van aspartaam en andere laagcalorische zoetstoffen kan zowel nuttig zijn voor mensen die al overgewicht hebben, in het kader van gewichtsverlies, alsook om gewichtstoename te voorkomen wanneer het suiker vervangt in recepten en producten. Het kan dus ook helpen om bepaalde bijhorende complicaties van een te hoog gewicht te vermijden. De zoetstof heeft geen invloed op de insulinewaarden, noch de glucosewaarden (glycemie) in het bloed. Hun calorieaanbreng is zeer gering of nul.
Alle informatie rond aspartaam of E951u E 951
